"O Πολ, ο Μικ και οι άλλοι" Κεν Λόουτς (Πέμπτη 3/2/2011)

Κάθε ταινία του Κεν Λόουτς είναι, για όσους τον έχουμε κατατάξει στους αγαπημένους κινηματογραφικούς δημιουργούς, μια ευκαιρία να εντρυφήσουμε σε μια από τις ιστορίες του καιρού μας, τόσο από την πλευρά των χαρακτήρων κάθε ιστορίας, όσο και από τις κοινωνικές συνθήκες που τους περικυκλώνουν. Τον ανακάλυψα κάπου εκεί στα μέσα της δεκατίας του '90, στην εκπληκτική αφήγηση των δραματικών στιγμών του Ισπανικού Εμφυλίου (Land and freedom) και από τότε παρακολουθώ κάθε του νέα ταινία. Παρά το γεγονός ότι η διάθεση του να δώσει σχεδόν σε όλες τις ταινίες του την κοινωνική διάσταση των ιστοριών του, αδυνατίζει σε πολλές από αυτές την εξέλιξη τους και τη δράση ή την ένταση που απολαμβάνει ο θεατής, ο Λόουτς καταφέρνει να διατηρεί τη σχέση του με το κοινό του, αλλά και να αποσπά διακρίσεις κατά περιόδους. (Hidden Agenda 1990, Riff Raff 1991, Raining Stones 1993, Land and Freedom 1995, The wind that shakes the barley 2002, τα δύο τελευταία απόσπασαν τον χρυσό φοίνικα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Κανών.) Η προβολή της ταινίας "The Navigator"(απόδοση στα ελληνικά: Ο Πολ, Ο Μικ και οι άλλοι"), συμπίπτει χρονικά με την συρρίκνωση και την ιδιωτικοποίηση του ελληνικού σιδηρόδρομου από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - ΔΝΤ. Μπορεί η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους στο Ηνωμένο Βασίλειο να είχε άλλα χαρακτηριστικά, αλλά η ουσιαστική παράδοση των υπηρεσιών που παραδοσιακά το κράτος διασφάλιζε στους πολίτες σε ιδιωτικά συμφέροντα, ήταν ο προπομπός για την μαζική επίθεση στα εισοδήματα των πολιτών στα χρονιά που ακολούθησαν, είτε με συντηρητικές, είτε με εργατικές κυβερνήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι στις μέρες μας, οι φοιτητές στη Βρετανία είναι στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για την απόφαση της κυβέρνησης Κάμερον - Κλέγκ να τριπλασιάσει τα δίδακτρά για την φοίτηση στα Πανεπιστήμια. Οι εξελίξεις στην Ε.Ε. είναι προδιαγεγραμμένες σε πολιτικό - οικονομικό επίπεδο, με μοναδικό αστάθμητο παράγοντα την αντίδραση των λαϊκών στρωμάτων, τα οποία δέχονται τις συνέπειες των πολιτικών που η Ε.Ε., εσχάτως με την επικουρία του ΔΝΤ, επιβάλλει με διάφορες προφάσεις και εργαλεία στις "ανήμπορες" εθνικές κυβερνήσεις. Όλα αυτά όμως είναι αφορμές και θεματολογία μιας άλλης συζήτησης.Σε ότι αφορά αυτή καθ αυτή την ταινία δεν την έχω δει, οπότε μια σύντομη περιγραφή της ακολουθεί από την ιστοσελίδα www.provoles.gr:

The Navigators. Βρετανία, 2001. Σκηνοθεσία: Κεν Λόουτς. Σενάριο: Ρομπ Ντόουμπερ. Ηθοποιοί: Ντιν Αντριους, Τομ Κρεγκ, Τζο Ντατίν, Στιβ Χούισον. Διάρκεια: 92 λεπτά.

"Τα τραγικά αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης, μέσα από την ιστορία μιας ομάδας εργατών στους βρετανικούς σιδηροδρόμους, σε μια ταινία δοσμένη με χιούμορ αλλά και κριτικό μάτι.

Ο Βρετανός Κεν Λόουτς είναι από τους σκηνοθέτες εκείνους που αντλούν θέματα από την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας του, και όχι μόνο, για να φτιάξει ταινίες το ίδιο συναρπαστικές όπως και μια καλή παραδοσιακή ταινία. Κι αυτό γιατί ξέρει να συνδυάζει την πολιτική θέση με καταστάσεις πολιτικά ξεκάθαρες και χαρακτήρες ολοκληρωμένους, που μιλούν μια συνηθισμένη, αληθινή γλώσσα. Φτάνει να θυμηθούμε ταινίες του όπως το Ladybird., Ladybird» «Βροχή από πέτρες» «Γη και ελευθερία» ή «Ψωμί και τριαντάφυλλα».

Τα ίδια στοιχεία συναντάμε και στη νέα του ταινία «Ο Πολ, ο Μικ και οι άλλοι» σ' ένα σενάριο γραμμένο από σιδηροδρομικό που πέθανε λίγο μετά το τέλος των γυρισμάτων της ταινίας -ο πρωτότυπος τίτλος «The Navigators» ήταν η ονομασία που έδιναν το 19ο αιώνα οι Ιρλανδοί εργάτες στους σιδηροδρόμους, αναφορά στις μεσαιωνικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε. Ο Πολ, ο Μικ και η παρέα τους εργάζονται εδώ και χρόνια στη συντήρηση των βρετανικών σιδηροδρόμων. Ωσπου, το 1995, με την ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων οι συνθήκες εργασίας αλλάζουν, ορισμένοι εργάτες αναγκάζονται να αποχωρήσουν παίρνοντας μικρή αποζημίωση, ενώ όσοι δέχονται να παραμείνουν αφήνονται σχεδόν απροστάτευτοι, το σωματείο χάνει την ισχύ του, οι κανόνες ασφαλείας τηρούνται ολοένα και λιγότερο, ενώ προσλαμβάνονται ανειδίκευτοι εργάτες και οι δουλειές γίνονται πρόχειρα. Ολα για χάρη ενός μεγαλύτερου κέρδους. Πολύ σύντομα η ιδιωτικοποίηση αρχίζει να δείχνει το αληθινό, απάνθρωπο πρόσωπό της, επηρεάζοντας την ιδιωτική ζωή των εργατών, καταστρέφοντας τις σχέσεις αλληλεγγύης ανάμεσά τους και οδηγώντας σε τραγικά αποτελέσματα.

Ο Λόουτς ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο ως μέλος όμως μιας συγκεκριμένης κοινωνίας: είτε αυτός είναι εργάτης, είτε μετανάστης, είτε αγωνιστής της ελευθερίας είτε απλός υπάλληλος. Εκείνο που γι' αυτόν έχει σημασία είναι η καθημερινή ζωή του και πώς αυτή επηρεάζεται από τη δουλειά του και τους ανθρώπους γύρω του. Ανθρώπους που αποτελούν την κοινωνία, που ακολουθούν τις συμβάσεις αλλά και τα συμφέροντά της (ουσιαστικά οικονομικά), καθορίζοντας την τύχη του κάθε μέλους της. Η ιδιωτικοποίηση, που έγινε από την κυβέρνηση της κυρίας Θάτσερ, έδωσε στον Λόουτς την ευκαιρία να φέρει στην επιφάνεια την παράλογη λογική μιας ελεύθερης αγοράς που, τελικά, όχι μόνο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα κέρδη αλλά οδήγησε τον εργάτη σε αδιέξοδο. Χωρίς προσπάθεια διδακτικότητας, χρησιμοποιώντας, στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, τη μορφή της κωμωδίας, για να μας αποκαλύψει τη γελοιότητα και τον παραλογισμό μιας τέτοιας πολιτικής, ο Λόουτς δεν διστάζει ν' αλλάξει την κατάλληλη στιγμή, και με άνεση, το στιλ του, για να μας δείξει την τραγική πλευρά της πολιτικής αυτής, με τις απολύσεις, τους εκτροχιασμούς τρένων, με νεκρούς και τραυματίες, και άλλα «ατυχήματα» που, ορισμένες φορές, αναγκάζουν τους εργάτες να μετατραπούν σε εγκληματίες. Μια ταινία-μαρτυρία μιας συγκεκριμένης εποχής και μιας καταδικαστέας κοινωνικής πολιτικής που αγνοεί το άτομο για χάρη του κέρδους...