Κερατέα - Χαλκιδική..."Ανάπτυξη" με το στανιό, δεν περνάει...

Οι χθεσινές εικόνες ντροπής στην Κερατέα (βίντεο πάνω), με την εισβολή των ΜΑΤ μέσα στο χωριό και στα σπίτια των κατοίκων που αντιστέκονται στη δημιουργία ΧΥΤΑ στην περιοχή Οβριόκαστρο, μου θύμισαν την ιστορία των κατοίκων της Χαλκιδικής με τα χρυσωρυχεία. Η πολιορκία της Κερατέας θυμίζει μάλιστα την πολιορκία της Ολυμπιάδας για να εγκατασταθούν τότε στην περιοχή τα μηχανήματα της καναδικής εταιρία TVX Ελλάς. Παλλαϊκή ήταν η αντίδραση των κατοίκων που επί μήνες έλεγχαν το δρόμο προσβασης στην επίμαχη περιοχή, συγκρούστηκαν με τα ΜΑΤ και ματαίωσαν το επενδυτικό σχέδιο στην περιοχή τους.
Η Χαλκιδική σήμερα βρίσκεται μπροστά σε μία ακόμα πρόκληση, με χειρότερες μάλιστα συνθήκες από το 1997, καθώς εδώ και λίγους μήνες έχει ψηφιστεί ο νόμος για τις επενδύσεις fast track και με βάση αυτόν εκτυλίσσεται με συνοπτικές διαδικασίες τους τελευταίους μήνες μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία διαπλοκής, αλλά κι ένας αγώνας αντίστασης στην καταστροφή του όρους Κάκαβος και της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής.
Είναι συγκινητική η αφήγηση των γεγονότων του 1997 στην Ολυμπιάδα Χαλκιδικής, από τους ανθρώπους που τα έζησαν και πρωταγωνίστησαν, κάτοικοι των οικισμών της περιοχής, στην ταινία "Το Κυνήγι του Θησαυρού" (το βίντεο που βρίσκεται στο τέλος αυτού του κειμένου). Ένα ντοκουμέντο για το πως οι φιλήσυχοι χωρικοί γίνονται αποφασισμένοι αγωνιστές για μια υπόθεση που ξεφεύγει από τα όρια της αυλής ή του κτήματος τους.
Στην ταινία εμφανίζονται ο τότε Υπουργοί Δ. Ρέππας και Άννα Διαμαντοπούλου, αλλά και ο αλήστου μνήμης Υπουργός της τροπολογία που 'έφαγε" έξι βουλευτές του ΠΑ.ΣΟ.Κ. κ. Χ. Πάχτας, ο οποίος από την 1η Ιανουαρίου είναι δήμαρχος (!) στην περιοχή και υπέρμαχος της επένδυσης της "Ελληνικός Χρυσός".
Την αφήγηση της σημερινής ιστορίας στη Χαλκιδική την κάνει πληρέστατα ο Νίκος Νικήσιανης στο alterthess.gr. Αντιγράφουμε:

Η Χαλκιδική στα δόντια του πράσινου fast track

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αυτές τις ημέρες, το μέλλον του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας κρίνεται στη Χαλκιδική. Τα νέα ορυχεία χρυσού που σχεδιάζει η «Ελληνικός Χρυσός» ΑΕ θα είναι η πρώτη επένδυση που θα προχωρήσει σύμφωνα με τις απελευθερωμένες διαδικασίες που προβλέπει ο πρόσφατος νόμος για την «επιτάχυνση των επενδύσεων», το γνωστό fast track.

Απέναντί στην πολυεθνική εταιρία, η οποία απολαμβάνει κάθε δυνατή διευκόλυνση από την ελληνική κυβέρνηση, στέκονται φορείς και κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι, αφού είδαν τους γονείς τους να πεθαίνουν στα ορυχεία του Μποδοσάκη, αφού αντισταθήκαν για χρόνια στα σχέδια της «TVX Gold», αφού είδαν τα βουνά τους να περνούν από τα δηλητηριώδη κόσκινα της μεταλλευτικής βιομηχανίας, αφού είδαν τα ποτάμια και τη θάλασσα να βάφονται κόκκινα από τα βαρέα μέταλλα, προσπαθούν τώρα να σώσουν ο,τι σώζεται.

Η Χαλκιδική των ορυχείων

Η Βόρεια Χαλκιδική αναλώνεται –κυριολεκτικά – εδώ και δεκαετίες από τη μεταλλευτική βιομηχανία. Τα ορυχεία του Μποδοσάκη αποτέλεσαν για δεκαετίες σύμβολο περιβαλλοντικής καταστροφής, συνδυασμένη με την πιο ακραία εργατική εκμετάλλευση. Οι εργάτες των ορυχείων δούλευαν καθημερινά σε καθεστώς δουλείας κλεισμένη στις στοές, μέχρι να πεθάνουν από «πνευμονοκονίαση». Οι φυσιολογικοί θάνατοι ήταν σπάνιοι στην περιοχή.

Τη δεκαετία του ’90 τη σκυτάλη παρέλαβε η TVX Gold, η οποία όμως, παρά τη στήριξη που είχε τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία, δεν κατάφερε να κάμψει τις αντιστάσεις των κατοίκων.

Σήμερα, είναι η σειρά της «Ελληνικός Χρυσός» ΑΕ, θυγατρική της πολυεθνικής εταιρίας European Goldfields, με έδρα τον Καναδά. Μεγαλομέτοχος στην τελευταία είναι και ο εντόπιος ομίλος «Ελλάκτωρ», συμφερόντων Μπόμπολα. Η εταιρία σχεδιάζει την εξόρυξη χρυσού, χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων σε νέες θέσεις στην ευρύτερη περιοχή (Σκουριές και Ολυμπία), υποσχόμενη μια επένδυση ύψους 1 δις ευρώ, που θα δημιουργήσει 1500 νέες θέσεις εργασίας.

Επένδυση με αέρα

Στην πραγματικότητα, η επένδυση γίνεται μονάχα με «αέρα», αφού η ίδια η ύπαρξη της εταιρίας στηρίζεται αποκλειστικά στην ιδιοκτησία των ορυχείων και στο σχέδιο εκμετάλλευσής τους. Το 2009 το συνολικό ενεργητικό της εταιρίας δεν ξεπερνούσε τα 100 εκ. ευρώ. Η ιδιοκτήσια των ορυχείων περιήλθε στην «Ελληνική Χρυσός» από την χρεοκοπημένη TVX Gold το 2003, έναντι μόνο 11 εκ. ευρώ, μετά από σκανδαλώδεις μεσολαβήσεις της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα τοπικών παραγόντων όπως ο χαλκιδικιώτης Χρήστος Πάχτας, υφυπουργός τότε Οικονομίας. Τρία χρόνια αργότερα, η ίδια εταιρία αποτιμήθηκε στα 422 εκ. ευρώ.

Η ιδιαίτερη αυτή σχέση συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αφού η επένδυση στηρίζεται με πάθος από την ελληνική κυβέρνηση, με αποτέλεσμα η χρηματιστηριακή αξία της εταιρίας να εκτιναχθεί ήδη από τα 145 εκ. ευρώ στα 2,3 δις (βλ. δημοσίευμα Ελευθεροτυπίας), προεξοφλώντας τα μελλοντικά κέρδη.

Η κυβέρνηση «επενδύει» στην Ελληνικός Χρυσός, ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει την πρώτη «μεγάλη επένδυση» που θα οφεληθεί από τις ευεργετικές διατάξεις του πρόσφατου νόμου για την επιτάχυνση των επενδύσεων, παραβλέποντας έτσι το τεράστιο κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος που θα προκύψει σε μια περιοχή, η οποία έχει ήδη επιβαρυνθεί εδώ και δεκαετίες.

Το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος

Η περιοκτικότητα των πετρωμάτων σε χρυσό στην περιοχή εκτιμάται σε 0,5 έως 12γρ/τόνο μεταλλεύματος. Έτσι, η εταιρία θα χρησιμοποιήσει τις πιο δραστικές μεθόδους χημικής επεξεργασίας των πετρωμάτων, με καταλυτικές συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Το μίγμα χημικών που θα απορρέει στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής και θα καταλήγει στις θάλασσες της Χαλκιδικής περιλαμβάνει υψηλές και επικίνδυνες συγκεντρώσεις από κυανιούχες ενώσεις και θειϊκό οξύ. Τα υλικά που θα περισσεύουν θα συσσωρεύονται σε ειδικές τοποθεσίες και θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τα νερά, το έδαφος, τα πλούσια δασικά οικοσυστήματα των γύρω βουνών, αλλά και την ατμόσφαιρα. Ακόμα σημαντικότερες όμως αναμένονται να είναι οι συνέπειες από την ανατροπή των ισορροπιών των υπόγειων υδάτων, εξαιτίας της εκτεταμένης ανασκαφής, που θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερη ξηρασία, σε ένα νόμο που ήδη υποφέρει. Έτσι, το έργο θα ακυρώσει δεκάδες άλλα έργα που έγιναν ή προγραμματίζονται για την ύδρευση όλου του νόμου.

Η «διαβούλευση» για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης ξεκίνησε το έτος 2006 με την υποβολή εκ μέρους της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ της Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) στην αρμόδια υπηρεσία (ΕΥΠΕ) του ΥΠΕΧΩΔΕ. Το 2009 δόθηκε η πρώτη θετική γνωμοδότηση ύστερα από τη διαδικασία της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ).

Στη συνέχεια η εταιρία ενέθεσε την εκπόνηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στη γνωστή για την αρμονική συνεργασία της με το κατασκευαστικό κεφάλαιο σε πολλά μεγάλα έργα ENVECO. Η Μελέτη, πολλών χιλιάδων σελίδων, κατατέθηκε στις αρχές Αυγούστου και στα τέλη Οκτώβρη δόθηκε για «δημόσια διαβούλευση», κάτω όμως από διαδικασίες εξπρές. Αρχικά μάλιστα, δόθηκε περιθώριο μόλις 35 ημερών. Μετά από τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ αναγκάστηκε σε αναδίπλωση και στις 2 Νοέμβρη ανακοίνωση την επέκταση του χρόνου διαβούλευσης.

Παράλληλα όμως, εταιρία και κυβέρνηση συνεχίζουν να ασκούν αφόρητες πιέσεις για ολόκληρωση της αδειοδότησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι για μια επένδυση διάρκειας πολλών δεκαετιών που αλλάξει άρδην το κοινωνικό και φυσικό τοπίο ολόκληρης της Χαλκιδικής, η κυβέρνηση αρνείται να περιμένει τη γνωμοδότηση των νέων αυτοδιοικητικών αρχών που εκλέχθηκαν πρόσφατα, περιοριζόμενη στις αποφάσεις των απερχόμενων Συμβουλίων.

Στις 26 Νοέμβρη οργανώθηκε από το Υπουργείοκαι την Εταιρία στο Πολύγυρο Χαλκιδικής μια διαδικασία δημόσιας παρουσίασης και διαβούλευσης, με κεντρικό ομιλητή τον Γεν. Διευθυντή της «Ελληνικός Χρυσός» κ. Πέτρο Στρατουδάκη. Εκεί, η εκπρόσωπος του Υπουργείο Περιβάλλοντος κ. Μαργαρίτα Καραβασίλη (γνωστή από την κόντρα της με τον προηγούμενο υπουργό επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας), παρακάλεσε δημόσια τον εκπρόσωπο της εταιρίας να μην απαιτήσει Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων από το Υπουργείου εντός 15 ημερών, όπως του επιτρέπει πια ο νόμος, αλλά να περιμένει «μέχρις ότου το Υπουργείο επιλύσει τις τυχόν αντιθέσεις», αποδεικνύοντας το εύρος της εξουσίας που η κυβέρνηση έχει επίσημα αποδώσει στις «επενδυτικές» εταιρίες. Ο κ. Καραβασίλης δέχτηκε, αρκεί, όπως είπε, «μη χτίζουμε μια πέτρα και χαλάμε δύο».

Η Χαλκιδική ξανά στους δρόμους

Η δήλωση της κ. Καραβασίλη βέβαια, όπως σχολίασαν οι κάτοικοι της περιοχής, αποδεικνύει ότι όλη διαδικασία «δημόσιας διαβούλευσης» έχει προδιαγεγραμμένο τέλος. Έτσι, οι περισσότεροι φορείς αρνούνται να πάρουν μέρος σε αυτή για να μην νομιμοποιήσουν με τη συμμετοχή τους προειλειμμένες αποφάσεις.

Μια μέρα πριν, η Λαϊκή Συνέλευση που έγινε στη Μ. Παναγιά καταδίκασε όλες τις μεθοδεύσεις για την υπόγεια προώθηση του έργου και απέρριψε τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης ως προσχηματική. Την ημέρα της εκδήλωσης, ο Δήμαρχος Παναγίας κ. Μητροφάνης συνοδευόμενος από πολίτες προσήλθε στη Νομαρχία Χαλκιδικής για να επιδώσει την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία καταγγέλλεται η μεθοδευμένη και παράνομη “διαβούλευση” και δηλώνεται η άρνηση του Δ.Σ. να συμμετέχει σε αυτήν. Ακολούθησε πορεία στους δρόμους του Πολυγύρου. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη στην πρόσφατη ιστορία συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Ιερισσό, στην οποία μίλησαν ο Δήμαρχος Σταγείρων-Ακάνθου κ. Βλαχόπουλος και ο επικεφαλής της μειοψηφίας του Δ.Σ. κ. Δάλλας, ενώ το ψήφισμα των φορέων της Ιερισσού διάβασε η κα Ειρήνη Μάρκου.

Τη συμμετοχή του στη διαδικασία αρνήθηκε και το Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, ζητώντας περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί τη Μελέτη. Πριν από λίγες ημέρες επίσης, το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας χαρακτήρισε το έργο ως οικολογικό έγκλημα.

Όλες αυτές οι αντιδράσεις, φυσικά, θάφτηκαν υποδειγματικά από τα περισσότερα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία μοιράζονται άλλωστε τα ίδια συμφέροντα, αν όχι τους ίδιους ιδιοκτήτες, με τις εταιρίες της επένδυσης.

Όμως, εκτός από τα κοινά συμφέροντα εργολάβων και ΜΜΕ, οι κάτοικοι που υπερασπίζονται τα χωριά και τις ζωές τους έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Ο εκβιασμός της ανεργίας και οι υποσχέσεις για «θέσεις εργασίας», οι οποίες αποτέλεσαν πάντα τον πολιορκητικό κροιό απέναντι στις τοπικές κοινωνίες, στις συνθήκες της πρωτόγνωρης σημερινής κρίσης και ανεργίας φαίνονται ακατανίκητες.

Βέβαια, όπως επισημαίνουν οι κάτοικοι, η ίδια επένδυση θα καταστρέψει πολλαπλάσιες θέσεις εργασίας και πλουτοπαραγωγικές πηγές, στη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τον τουρισμό και μάλιστα σε πολύ βαθύτερο ορίζοντα.

Ακόμα περισσότερο, το αντάλλαγμα για τους 1500 μισθούς που θα μοιράσει η εταιρία, δεν θα είναι μόνο η καταστροφή της περιοχής, αλλά και η ίδια η ζωή των εργατών που θα αναγκαστούν να δουλέψουν στις στοές και τα «πλυντήρια». Εκείνο που τελικά κρίνεται αυτές τις ημέρες στη Χαλκιδική είναι το καθεαυτό οικολογικό και κοινωνικό ζήτημα σε ποιον ανήκουν οι φυσικοί πόροι. Και σε αυτό το ζήτημα, δεν χωράνε οικουμενικές διακηρύξεις για «πράσινη ανάπτυξη» και «κοινές ανάγκες»...

Πηγές πληροφόρησης για τη Χαλκιδική:

Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Στην ιστοσελίδα του παρατηρητηρίου υπάρχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες και για τα λιγνιτωρυχεία.

Πηγές πληροφόρησης για την Κερατέα:

Λαυρεωτική εν δράσει

Οβριόκαστρο Κερατέας

Η ταινία "Το κυνήγι του Θησαυρού"

Δείτε την ταινία "Κυνήγι Θησαυρού" που αποτελεί αποτέλεσμα συλλογικής εργασίας πολλών ανθρώπων. Αφηγήσεις για την αντίσταση των κατοίκων της Ολυμπιάδας το 1997 και απόψεις κατοίκων της Μ. Παναγίας για το σημερινή σχέδιο...