«Το Αιγαίο, μια διάσπαρτη πόλη»

Αν πείτε τον τίτλο σε περαστικούς στον δρόμο, οι περισσότεροι θα ρωτήσουν για την συνέχεια του ανέκδοτου και θα συνεχίσουν να σας κοιτάνε. «Το Αιγαίο, μια διάσπαρτη πόλη; Από πού κι ως που; Χα,χα!»

Ο τίτλος αυτός όμως είναι ο τίτλος της ελληνικής συμμετοχής στην φετινή αρχιτεκτονική Bienalle που γίνεται στην Βενετία.

Η κεντρική σύλληψη της ελληνικής συμμετοχής στην 10η Βiennale είναι η παρουσίαση του Αιγαίου ως πόλη, σύμφωνα με τους διοργανωτές. Επιμελητές είναι οι αρχιτέκτονες Κατερίνα Κοτζιά, Ηλίας Κωνσταντόπουλος, Λόης Παπαδόπουλος και Κορίνα Φιλοξενίδου, ενώ την οργάνωση επιμελείται η Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού, Διεύθυνση Εικαστικών Τεχνών.

Είναι τρελοί οι αρχιτέκτονες μας; Αντί να παρουσιάσουν την Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, που πιο διάσπαρτες μόνο οι μύωπες πολιτικοί μας μπορούν να τις κάνουν, ασχολούνται με μια «αμφισβητούμενη» θάλασσα;

Αλλά στην Ελλάδα η πολιτική συμβουλεύεται τους αρχιτέκτονες μόνο όταν πρόκειται να οργανωθεί κανένα πανηγυράκι. Τον υπόλοιπο καιρό εμπιστεύεται μόνο τους εργολάβους. Από τον πόλεμο κι εδώ όταν άρχισε να ανοικοδομείται η χώρα η αρχιτεκτονική εκτοπίστηκε όπως και οι αριστεροί πολίτες από τις ελληνικές πόλεις και στην θέση τους στρογγυλοκάθισαν η αντιπαροχή και οι χαφιέδες.

Η Χούντα εισήγαγε τον «κυβισμό» και το «μπαρόκ» με τα μνημειώδη διοικητήρια σε όλη την χώρα. Η μεταπολίτευση, στα πρώτα της χρόνια, έφερε νέα πνοή με τις μοντέρνες πολυκατοικίες που συγκέντρωσαν τον κόσμο στις πόλεις, αποτραβώντας τον από την ύπαιθρο. Δεν είναι ο συγκεντρωτισμός κακός από μόνος του. Όμως στην Ελλάδα οι πόλεις, πλην ευτυχώς μερικών φωτεινών εξαιρέσεων, είναι κακάσχημες. Κι αν δεν υπήρχαν οι παρεμβάσεις της δεκαετίας του ’80, με την κήρυξη διατηρητέων σήμερα τα ιστορικά κέντρα που έχουν απομείνει θα ήταν ήδη αχανή εμπορικά κέντρα για να …ψωνιζόμαστε.

Οι αρχιτέκτονες μας έχουν στήσει πρωτεύουσες, λειτουργικές, όμορφες που αναδεικνύουν τα μνημεία τους. Στο Πακιστάν και στην Βραζιλία βέβαια, η Ελλάδα δεν είχε κάτι σπουδαίο να σώσει από το αστικό τοπίο της. Ούτε αρχαία ούτε εκκλησιές. Τα περικυκλώσαμε με πολυκατοικίες λοιπόν για να μην φαίνονται.

Και το Αιγαίο, αυτή η ευλογημένη θάλασσα και τα εκατοντάδες νησάκια της;

Είναι μια «πόλη» που τα «λεωφορεία» της χαλάνε κάθε τόσο και οι άνθρωποι που θέλουν να πάνε στην «δουλειά» τους, περιμένουν στις «στάσεις», με τις ώρες. Τον χειμώνα αδειάζουν και περιμένουν τον τουρισμό για να ζωντανέψουν.

«Το Αιγαίο, μια διάσπαρτη πόλη». Θυμάμαι τον αρχιτέκτονα – ποιητή μας Αριστομένη Προβελλέγγιο να λέει ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να ζει πάνω στα νησιά της όπως το Άμστερνταμ. Στον ήλιο και στην θάλασσα. Όχι μέσα στο καυσαέριο και στο μπετόν.

Αλλά ποιος να ακούσει τους αρχιτέκτονες;

Επάνω το Βαθύ της Σάμου και κάτω οι υπέροχοι Μανωλάτες