Καληνύχτα Κεμάλ;…

Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία θα σηματοδοτήσουν τις προσεχείς εβδομάδες, με επίκεντρο τις εκλογές της 24^ης Ιουνίου, το κατά πόσο η γειτονική χώρα θα δείξει ότι είναι έτοιμη για να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για την είσοδο της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσοι παρακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις, γνωρίζουμε ότι ο δρόμος της Τουρκίας προς τον εκδημοκρατισμό της είναι πολύ μακρύς, ίσως μακρύτερος από αυτόν της ένταξης της στην Ε.Ε.

Η συγκυρία όμως είναι πολύ ενδιαφέρουσα όχι μόνο λόγω του «πολιτικού» προβλήματος που προκύπτει από την εκλογική ισχύ των ισλαμιστών σε βάρος των παραδοσιακών κεμαλιστών, αλλά κυρίως λόγω του συσχετισμού αυτών των γεγονότων με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις.

Τα ανοιχτά μέτωπα για το «βαθύ κράτος» της γειτονικής χώρας είναι δύο. Από τη μια η αυξανόμενη επιρροή των ισλαμιστών που κερδίζουν διαρκώς έδαφος, την ώρα που οι υπέρμαχοι του κεμαλισμού, δίνουν ρεσιτάλ υποταγής στον «υπέρτατο θεματοφύλακα του κεμαλικού κράτους» ενώ την ίδια ώρα αυτό καθαυτό το ιδεολόγημα του κεμαλισμού δεν συγκινεί τις μάζες όπως παλιότερα.

Από την άλλη το κουρδικό πρόβλημα τείνει να αποκτήσει απρόβλεπτες διαστάσεις, με την ανοχή της Ουάσιγκτον στην σύσταση κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ, μια εξέλιξη που θα ενισχύσει τον αλυτρωτισμό στις καταπιεσμένες κουρδικές κοινότητες της Νοτιοανατολικής Τουρκία και όχι μόνο. Αυτός ο παράγοντας μετριάζεται από την αμερικανική επιρροή στους Κούρδους ηγέτες στο Β. Ιράκ, αλλά και από την συνεργασία που οι ίδιοι αυτοί ηγέτες είχαν παλιότερα με την Άγκυρα.

Ένας λαός που επί δεκαετίες έζησε στο πετσί του τον «κεμαλισμό» και σε πολλές περιπτώσεις αναζήτησε εθνικοαπελευθερωτικές διεξόδους, είναι αμφίβολο ότι θα αρκεστεί στο να αναμένει την προσαρμογή του βαθέως κράτους της Τουρκίας στις προσταγές της Ε.Ε., την ώρα που θα βλέπει τους Κούρδους του Β. Ιράκ να αποκτούν έστω και υπό κηδεμονία ανεξάρτητο κράτος.

Τις προσεχείς εβδομάδες θα δούμε όμως το πιο σημαντικό από τα διακυβεύματα της νέας κρίσης στο τουρκικό οικοδόμημα. Αν οι ισλαμιστές διατηρήσουν τις δυνάμεις τους και μπορούν στη νέα βουλή να εκλέξουν πρόεδρο της δημοκρατίας, τότε θα έχουμε να κάνουμε με το πρώτο αμυδρό, όσο και άμεσο πλήγμα στην επί δεκαετίες κυρίαρχη ιδεολογία του κεμαλισμού, η οποία μπορεί από τις απαρχές του τουρκικού κράτους να διασφάλιζε την κοσμικότητα, αλλά ποτέ δεν διασφάλισε τα δικαιώματα των λαών που ζούσαν στα γεωγραφικά όρια της Τουρκίας.
Οι ισλαμιστές δεν θα ωθήσουν σε ριζοσπαστικές αλλαγές, αλλά είναι σίγουρο ότι το κεμαλικό οικοδόμημα θα αρχίσει να τρίζει αν δεν αποδυναμωθούν στις βουλευτικές εκλογές της 24^ης Ιουνίου.